Emeğin sorunları

Pandemi sürecinde, “yeni normal” düzenin gözde çalışma rejimi uzaktan çalışma, ivmesini hiç düşürmeden yaygınlaşmaya devam etti, şimdi de kalıcı hale geliyor. Salgın öncesinde de dünyanın en büyük teknoloji şirketleri tarafından uygulanan fakat verimliliği yani kâr getirisi konusunda endişeleri de barındıran uzaktan çalışmanın, pandemi sonrasında da devam edeceğine ve hatta kalıcı hale geleceğine yönelik açıklamalar birbirini izliyor.

Bugün günlerden 13 Mayıs, bugün Soma! Türkiye tarihinin en kitlesel işçi katliamının üzerinden, Soma’nın üzerinden 7 yıl geçti. İşçi sınıfımızın 301 evladını kaybetmesinin üzerinden, üstelik katliamın pişkince “kaza” ve “fıtrat” denilerek normalleştirilmeye çalışılmasının üzerinden tam 7 yıl geçti. 7 yıldır adalet yok, hukuk yok. Tarifsiz acılara boğulan ailelerin yüreklerinde halen en ufak bir soğuma yok. Çünkü çarkı bozuk bu düzende madenci yakınına tekme atılıyor, madenciyi katledene kol kanat geriliyor.

Rusya’da Ekim Devriminin hemen ardından gerçekleştirilen sağlık alanındaki devrimci atılımlar işçi iktidarının alabildiğine kötü koşullarda başarabildikleriydi. 1920’lerin ortalarından itibaren SSCB’de bürokratik karşı-devrim tırmanmaya başladı. Bu süreçte devlet bir işçi devleti olmaktan çıktıysa da, yeni egemenler (Sovyet bürokrasisi) kendi hâkimiyetlerini geniş emekçi kitlelerine kabul ettirebilmek için başta sağlık olmak üzere çeşitli kamu hizmetleri alanında 1917’nin sağladığı kazanımlara dokunmadılar. Bu alanlarda sağlanan ilk kazanım ve hakların önemli bir kısmı bir çeşit “sus payı” olarak korundu bürokrasi tarafından. Ama bu durum, aslında ulaşılabilecek olan çok daha ileri düzeyin gerisinde kalındığını da anlatır. İşte bu sınırlandırılmış ve bürokratik kontrole tâbi haliyle bile sağlık sistemi, o dönemin kapitalist dünyasının çok ilerisinde bir düzeyi temsil ediyordu.

Hem Türkiye’de hem dünyada yaşanan açlık ve yoksulluk meselesinin asıl nedeni içinde yaşadığımız sınıflı toplum olan kapitalizmdir. İşçi sınıfı, her şeyi ürettiği bu dünyada sermaye sınıfı iktidar olduğu sürece açlık ve yoksulluk sorunuyla boğuşmaktan kurtulamaz. Milyarlarca emekçinin giderek katlanılmaz hale gelen sorunlarının çözümü, kapitalizme karşı mücadeleyi yükseltmekten geçmektedir. Bundan kaçmak veya ertelemek sonraki nesillere daha büyük sorunlar bırakmaktan başka bir sonuç doğurmayacaktır!

Günümüzün algı yönetimi dünyasında, burjuvazinin en büyük başarılarından biri de işçi sınıfı genelinde hâkim olan “nasıl olsa bir şey yapılamaz” veya “ne yapsak bir şeyi değiştiremeyiz” algısıdır. İşin başı bu algının kırılmasıdır ve bu kırılma da ancak başarılı mücadele örneklerinin sayısının artmasıyla mümkün olacaktır. Bu sebeple ortak sorunlara karşı ortak bir mücadele hattı örülmesi zorunludur. Mücadeleci sendikaların ortak hareket etmesinin önemi, gereği ve mümkün olduğu açıktır. En nihayetinde de her konuda olduğu gibi asgari ücret konusunda verilecek mücadele de işçi sınıfının genel mücadelesinin bir parçası olarak düşünülmelidir.

Yeşil Yeni Anlaşma, adını, 1930’larda ABD’de başkan Roosevelt tarafından ilan edilip uygulamaya konan ve Yeni Anlaşma (New Deal) adıyla anılan programdan alıyor. Roosevelt 1930’lu yıllarda ABD’deki büyük buhranın etkilerini bertaraf etmek üzere bu programı başlatmıştı. New Deal esas olarak sermaye düzenini koruyabilmek için açlık, işsizlik ve yoksulluğu azaltmayı hedefleyen bir dizi alt program ve kurumlardan oluşuyordu.

Görünen köy kılavuz istemez. Siyasi iktidar gemi azıya almış, salgını bahane ederek işçilerin elinde kalan son hak kırıntılarını da almak için yükleniyor. İşçi sınıfının önünde ise iki seçenek var: Ya bu saldırılara sessiz kalarak elinde kalan son kırıntıları da kaybedecek, ya da susmayacak, örgütlenecek ve mücadele ederek bu gidişata dur diyecek!

Kapitalizm sadece üretim alanını değil toplumsal hayatın her alanını insanlıktan çıkarmaktadır. İşin organize edilme biçimleri ve üretim mekânları ne olursa olsun şu gerçeklik değişmemektedir: Bu sistem, üretim araçlarının mülkiyetinin bir grup azınlık tarafından gaspına ve artı-değer sömürüsüne dayanmaktadır. Tam da bu yüzdendir ki, işçi sınıfının toplumsal kurtuluşa giden yolu açması, kapitalist sömürü sistemini “daha insani hale getirme” hayalleriyle oyalanmasından değil, onu bir bütün olarak ortadan kaldırmasından geçmektedir. Bunun için evden, ofisten, fabrikadan dört bir koldan çalışmak gerekiyor!

Erdoğan, tuhaf bir akıl yürütmeyle ama kuşkusuz bilinçli olarak, kendi dönemi dışındaki tüm ekonomik gelişmeleri dondurmakta ve sanki AKP iktidarı olmasa her şey eskisi gibi kalmaya devam edecekmiş gibi bir algı yaratmaya çalışmaktadır. Teknolojik gelişmelerin artık hayatın normal standartları haline geldiğinin görülmesini pek arzu etmeyen iktidardakiler neredeyse “AKP sayesinde artık çarık giymiyorsunuz ayakkabı giyiyorsunuz, işte bu büyük gelişme bizim sayemizde oldu, AKP olmasaydı medeniyet Türkiye’ye girmeyecekti” bile diyecek durumdadırlar.

Siyasi iktidar uzun yıllardır kıdem tazminatını bir fona devrederek gasp etmek, “kıdem tazminatı yükünü” patronların üzerinden almak, bu yolla zaten zayıf olan iş güvencesini ortadan kaldırmak ve sermaye sınıfı için yeni bir kaynak yaratmak arzusundaydı. Bu gayeyle kıdem tazminatı fonu konusu her fırsatta gündeme getiriliyor, saldırı hamlelerinin ardı arkası kesilmiyordu. Koronavirüs salgını bahanesiyle işçilerin ücretsiz izinlere çıkarıldığı, işten atıldığı, işçi eylemlerinin yasaklandığı, sendikaların faaliyetlerinin sınırlandığı bu dönemi fırsat olarak gören iktidar konuyu yeniden gündeme getirdi.

Gördüğümüz gibi kapitalizm, işsizliği, yoksulluğu ve sefaleti gerek nispi olarak gerekse de kimi dönemlerde mutlak olarak büyütmektedir. Son derece sarsıcı bir tarihsel sistem krizinden geçtiğimiz son çeyrek asırdır, arka arkaya gelen ve giderek şiddetlenen iktisadi kriz dalgaları insanlığın acılarının daha da derinleşmesine yol açıyor. Büyük bir tarihsel yol ayrımına gelmiş bulunmaktayız. Dünyaya hükmeden finans kapitalin zirveleri bu çürümüş ve can çekişmekte olan sistemi nasıl ayakta tutacaklarına kafa patlatıyorlar. Üstelik görünen o ki, bu noktada hangi tercihlerde bulunacaklarına dair ciddi iç çatışmalar yaşıyorlar. Hangi taraf ağır basacak olursa olsun, bu, insanlık için hayırlı olmayacaktır. Kimi finans kapital çevrelerinin vaat ettikleri kırıntılara tav olarak bu sömürü sisteminin sürmesine razı mı gelinecek?

Öyle bir sistemde yaşıyoruz ki, yüz binlerce insan, sosyal güvenceleri olmadığı ya da sosyal güvenlik sistemi hayati ilaçlarını karşılamadığı için umudu sosyal medya kampanyalarında arıyor.