Emeğin sorunları

Avrupa Birliği Sığınma Ajansı (EUAA) 28 Şubatta yayımladığı “sığınma trendleri” raporunda Türkiye’nin, Suriye ve Afganistan’ın ardından AB’ye en çok iltica başvurusunda bulunan 3. ülke olduğunu duyurdu. Raporda yer alan verilere göre 2023 seçimlerinin ardından iltica başvurularında patlama yaşandı. Öyle ki 2023 yılının Ocak-Haziran ayları arasında 34 bin olan iltica başvuru sayısı, Temmuz-Aralık ayları arasında neredeyse iki katına çıkarak 67 bine yaklaştı. Toplamda 101 bine yaklaşan bu sayı, 2022’ye göre %82’lik bir artış anlamına geliyor.

Düzen içi muhalefet, dün hükümetin ekonomi politikalarını eleştirirken “yanlış” ekonomi politikalarından bahsediyordu. Burjuva muhalefet partilerinin genellikle her ülkedeki söylemi bu şekildedir. Peki yanlışı belirleyen nedir? Neye göre yanlıştır? Tüm toplumun “ortak çıkarları”nı gözeten bir doğru ekonomi politikası mevcuttur da buna uygun olmadığı için mi yanlıştır?

Ekonomik kriz, rejimin tümüyle sermayenin çıkarlarını öne alan politikaları, dış politikada yürütülen siyasetin faturasının da emekçilerin sırtına yüklenmesi yüzünden Türkiye’de son yıllarda çalışanların yanı sıra emeklilerin sorunları da katmerli bir şekilde büyüdü. İşçi sınıfının büyük bir kısmı açlık sınırı seviyesinde yaşamaya itilirken, yıllarca sermaye için çalışarak posası çıkmış olanlar için emeklilik de kâbusa dönmüş durumda! Ülkede aile bireylerinin desteğiyle geçinmek durumunda olan emekliler artarken, emekli maaşı dışında herhangi bir desteği olmayanlar geçinebilmek için market market, pazar pazar dolaşıp ucuz ürün arayarak günü kurtarmanın derdiyle yaşamaktalar!

Türkiye işçi sınıfı ülke tarihinin en büyük yoksullaşma dalgasıyla karşı karşıya. 2018’den bu yana dünya genelindekinden çok daha hızlı bir yükseliş gösteren enflasyon karşısında reel ücretler hızla eriyor, alım gücü düşüyor. Bu koşullarda rejim, bir yandan ekonomik yıkımın faturasını işçi sınıfına keserken, diğer yandan sermayenin dizginsiz sömürüsünün önünü açan uygulamaları, yasaları hayata geçiriyor.

Kapitalist sömürü sisteminin doğrudan ürünü olan yoksulluk, görüldüğü gibi işçi sınıfının çocuklarını daha ana karnından başlayarak ciddi sorunlarla yüz yüze bırakıyor ve onların her açıdan eşitsiz bir şekilde dünyaya gelmelerine yol açıyor. Çocuğuna iyi bir eğitim, iyi bir gelecek sunmak için çalışıp didinen işçiler, sorunun asıl kaynağını ortadan kaldırmaya yönelmedikçe boşa çabalamış olacaklardır.

İş bulamayan, gelecek planları kuramayan umudunu kaybetmiş gençler ülke dışına kaçma hayalleri kuruyorlar. İşçiler, emekçiler açlık sınırının altındaki asgari ücreti nereye yetiştireceğini bilemezken, çocuklar okula aç giderken, kadınlar sorunları katmerli bir şekilde yaşarken rejim yolunda ilerliyor. Bu da yetmezmiş gibi çığ gibi büyüttüğü sorunları çözmek yerine arsızca ve azgınca bu sorunları fırsata dönüştürüyor.

Pakistan. Yıl 1986. Dört yaşında kara gözlü küçücük bir çocuktu İkbal Masih. Nerden bilecekti kendisi gibi kara gözlülerin umudu olacağını. Pakistan’ın Lahor şehrinin Muridke köyünde yaşayan yoksul bir ailenin çocuğuydu. Babası terk etmişti aileyi. Annesi ise evlere temizliğe gidiyordu ve aldığı ücret hiçbir şeye yetmiyordu.

Sendikaları, ısrarlı bir taban çalışmasıyla, mücadele örgütleri haline getirmekten başka yol yoktur. Bunu yapabilmek içinse sosyalistlerin her şeyden önce çalışmalarını sınıf içerisinde odaklamaları gerekiyor. Sınıf hareketinin yapısal sorunları, ancak onun içinde çözülebilir ama kendiliğinden değil, sınıf devrimcilerinin çabalarıyla.

Türkiye’de rejimin, sebep olduğu büyük ekonomik ve sosyal sorunlara rağmen emekçilerin çeşitli kesimlerinden destek almaya devam edebildiği ortada. Rejimin bu desteği sağlayabilmesinin ideolojik, sosyal ve siyasal nedenlerini çeşitli yazılarımızda ele aldık. Esasen din istismarına dayanan ideolojisini yaygın ve örgütlü çalışmalarla geniş kitleler nezdinde hâkim kılabilmesi, devlet gücünü totaliter biçimde tek elde toplayarak etkili biçimde kullanması, büyük medya gücüyle yığınların duygu ve düşüncelerini manipüle edebilmesi, muhalif burjuva siyasetin kapsamını, sınırlarını çizebilmesi gibi pek çok faktör bu desteğin alınabilmesini sağlıyor. Bunların yanı sıra rejimin kurduğu “sosyal yardım” mekanizmasının da özellikle en yoksul emekçilerin desteğini sağlayabilmesinde rol oynadığı açıktır.

Yoksulluk ve yetersiz beslenmeden kaynaklanan sorunlar birkaç ülke ile sınırlı olmayıp dünyanın genelinde hâkimdir. Üstelik gelişmiş kapitalist ülkelerde bu durumun hiç de hafife alınır yanı bulunmuyor. ABD, İngiltere, Fransa gibi muazzam zenginlik düzeyine ulaşmış ülkelere bakıldığında, buralarda işçi ücretleri ve kişi başına düşen milli gelir pek çok ülkedekinden çok daha yüksektir. Ancak bu ülkelerdeki yoksulluk ve yetersiz beslenme oranlarının da dünyanın kalanından çok bir farkı bulunmuyor.

İşçi sınıfı sermayenin saldırılarına örgütlü olduğu ölçüde karşı koyabilir. Dolayısıyla işçi sınıfının içinde olduğu durumu değiştirecek olan onun örgütlü mücadelesidir. Burada da sendikalara büyük iş düşmektedir. Ancak mevcut durumda sendikaların durumu içler acısıdır. Türk-İş, Hak-İş ve Memur-Sen sendikaları (Türk-İş’in içindeki bazı sendikalar hariç) tamamen iktidarın payandası durumundadır. DİSK ve KESK ise istenilen mücadele çizgisinin uzağındadır.

İşçilerin mücadeleyle kazanılmış haklarından biri olan kıdem tazminatına 6. ayda yapılan tavan arttırımı bilerek ve isteyerek patronların can dostu AKP hükümeti tarafından düşük tutuldu. EYT düzenlemesiyle birlikte milyonlarca işçinin alacağı kıdem tazminatı böylece iktidar eliyle (kanundaki yerini hâlâ korumasına rağmen) fiilen kuşa çevrildi.

AKP iktidarı 21 yıl boyunca kapitalistler için öyle bir dikensiz gül bahçesi yarattı ki, işçilere yaşamı adeta zehir etti. Liyakat, deneyim gerektiren işlerde bile bu niteliklerden tümüyle yoksun kadrolarını, yandaşlarını her kuruma doldurdu. Patronlar işçileri düşük ücretlerle ve uzun saatler boyunca çalıştırıyor, iş güvenliği tedbirlerini de gereksiz maliyet olarak görüyorlar. Yasalar da onlardan yana işletildiği için istedikleri gibi davranabiliyorlar.