Emeğin sorunları

Sağlıklı fiziksel ve zihinsel gelişim için et, süt, yumurta gibi proteinli gıdalarla beslenmesi gereken çocuklarımız artık bu imkânlardan çok uzakta. Öğün atlayarak, aç yatarak en önemlisi tüm fedakârlıklarına rağmen gelecek kaygısı çekerek günlerini geçirmek zorunda kalıyorlar. Bebeklerde dahi mama ile beslenme artık lüks haline gelmiş durumda.

Bilgisayar teknolojilerinin ve internet uygulamalarının gelişip yaygınlaşması, özellikle son 10 yılda temel ihtiyaçların bile online olarak karşılanması eğilimini giderek arttırdı. Pandemiyle birlikte ortaya çıkan koşullar ise bunu daha önce görülmedik düzeyde çeşitlendirip yaygınlaştırdı. Kapitalist sistemin işçileri daha fazla sömürme yöntemlerinden olan esnek çalıştırmanın yeni bir biçimi olarak “freelance” işler ve bunun bir çeşidi olan “esnaf kurye” diye adlandırılan sömürü biçimi bu dönemde daha gözle görünür hale geldi.

Üretici güçlerin geldiği düzey tahayyül edebildiğimizin ötesinde bir cennet yaratma potansiyeline sahipken, emekçi kitlelerin yetişkinleri de, çocukları da barbarlık içinde yaşamaya mahkûm kılınıyor. Bugün dünyada 2,3 milyar insanın yeterli gıdaya erişimi yok. Uluslararası kuruluşların güncel verilerine göre de 800 milyondan fazla insan açlık koşullarında yaşıyor.

Pandemi sürecinde, “yeni normal” düzenin gözde çalışma rejimi uzaktan çalışma, ivmesini hiç düşürmeden yaygınlaşmaya devam etti, şimdi de kalıcı hale geliyor. Salgın öncesinde de dünyanın en büyük teknoloji şirketleri tarafından uygulanan fakat verimliliği yani kâr getirisi konusunda endişeleri de barındıran uzaktan çalışmanın, pandemi sonrasında da devam edeceğine ve hatta kalıcı hale geleceğine yönelik açıklamalar birbirini izliyor.

Bugün günlerden 13 Mayıs, bugün Soma! Türkiye tarihinin en kitlesel işçi katliamının üzerinden, Soma’nın üzerinden 7 yıl geçti. İşçi sınıfımızın 301 evladını kaybetmesinin üzerinden, üstelik katliamın pişkince “kaza” ve “fıtrat” denilerek normalleştirilmeye çalışılmasının üzerinden tam 7 yıl geçti. 7 yıldır adalet yok, hukuk yok. Tarifsiz acılara boğulan ailelerin yüreklerinde halen en ufak bir soğuma yok. Çünkü çarkı bozuk bu düzende madenci yakınına tekme atılıyor, madenciyi katledene kol kanat geriliyor.

Rusya’da Ekim Devriminin hemen ardından gerçekleştirilen sağlık alanındaki devrimci atılımlar işçi iktidarının alabildiğine kötü koşullarda başarabildikleriydi. 1920’lerin ortalarından itibaren SSCB’de bürokratik karşı-devrim tırmanmaya başladı. Bu süreçte devlet bir işçi devleti olmaktan çıktıysa da, yeni egemenler (Sovyet bürokrasisi) kendi hâkimiyetlerini geniş emekçi kitlelerine kabul ettirebilmek için başta sağlık olmak üzere çeşitli kamu hizmetleri alanında 1917’nin sağladığı kazanımlara dokunmadılar. Bu alanlarda sağlanan ilk kazanım ve hakların önemli bir kısmı bir çeşit “sus payı” olarak korundu bürokrasi tarafından. Ama bu durum, aslında ulaşılabilecek olan çok daha ileri düzeyin gerisinde kalındığını da anlatır. İşte bu sınırlandırılmış ve bürokratik kontrole tâbi haliyle bile sağlık sistemi, o dönemin kapitalist dünyasının çok ilerisinde bir düzeyi temsil ediyordu.

Hem Türkiye’de hem dünyada yaşanan açlık ve yoksulluk meselesinin asıl nedeni içinde yaşadığımız sınıflı toplum olan kapitalizmdir. İşçi sınıfı, her şeyi ürettiği bu dünyada sermaye sınıfı iktidar olduğu sürece açlık ve yoksulluk sorunuyla boğuşmaktan kurtulamaz. Milyarlarca emekçinin giderek katlanılmaz hale gelen sorunlarının çözümü, kapitalizme karşı mücadeleyi yükseltmekten geçmektedir. Bundan kaçmak veya ertelemek sonraki nesillere daha büyük sorunlar bırakmaktan başka bir sonuç doğurmayacaktır!

Günümüzün algı yönetimi dünyasında, burjuvazinin en büyük başarılarından biri de işçi sınıfı genelinde hâkim olan “nasıl olsa bir şey yapılamaz” veya “ne yapsak bir şeyi değiştiremeyiz” algısıdır. İşin başı bu algının kırılmasıdır ve bu kırılma da ancak başarılı mücadele örneklerinin sayısının artmasıyla mümkün olacaktır. Bu sebeple ortak sorunlara karşı ortak bir mücadele hattı örülmesi zorunludur. Mücadeleci sendikaların ortak hareket etmesinin önemi, gereği ve mümkün olduğu açıktır. En nihayetinde de her konuda olduğu gibi asgari ücret konusunda verilecek mücadele de işçi sınıfının genel mücadelesinin bir parçası olarak düşünülmelidir.