Türkiye tarihinde kömür madenciliği işçi sınıfı için büyük acılar anlamına gelmektedir. Kömür karası, maden işçilerinin yalnızca yüzünü karartmadı, kaderlerini de kararttı. Türkiye’de İş Kanunu ancak 1936’da çıkarıldı ama bu kanun işçilere sendikal örgütlenme ve grev hakkı tanımıyordu. Üstelik 1940 yılında ilan edilen sıkıyönetimle işçiler daha fazla baskı altına alınmıştı. İşte “mükellefiyet” bu koşullar altında yürürlüğe girmiş, 27 Şubat 1940’tan 1 Eylül 1947’ye kadar uygulanmış, ülke tarihinin en acı sayfalarından biri olmuştu.

Milenyum dönemecinden bu yana gerek polis şiddeti gerekse de diğer sansasyonel gelişmeler kitleleri hızlı bir şekilde radikal tepkiler göstermek üzere harekete geçiriyor. Küçük kıvılcımlar büyük patlamaları doğuruyor zira tüm insanlık adeta barut fıçısına dönmüş durumda. Bu bir rastlantı değildir. Şu noktanın altını çizmekte yarar var: Kapitalizm duvara toslamış durumdadır, tarihsel bir sistem krizi içerisinde çaresizce debelenmektedir.

Malthus’un yoksullara yaşam hakkı tanımayan gerici ve gaddar görüşleriyle, Marx ve Engels birçok kez hesaplaştılar, üstelik de hayli detaylı şekilde. Bunu, başlangıçta, olumsuzundan yani Malthus’un iddialarını tek tek ampirik veriler eşliğinde teorik olarak çürüterek yaptılar. Marx, yalnızca Malthus’un iki ana tezini değil, onun diğer iktisadi savlarını da didik didik ederek eleştiriye tabi tutmuştur. İlerleyen yıllar içerisinde ise, “fazla nüfus” sorununun modern toplumla ilişkisini ortaya koyan kapitalizme has bir nüfus yasası geliştirdiler.

Ülke genelinde yürüyen protestoların ruh halini özetleyen bir afişte iste şöyle yazıyor: “Her şeyi çalabilirsiniz, ama umudumuzu çalamazsınız.” Bugün Lübnan’da emekçiler kendilerini sefalet koşullarına iten, yolsuzluklara gömülmüş rejimin devrilmesini istiyorlar. Tüm sorunların çözümünü ve geleceğe dair olan umutlarını “Devrim” sloganıyla ifade ediyorlar. Koronavirüs korkutması ile bastırılmaya çalışılan Lübnanlı emekçiler, en zor şartlarda bile mücadelenin yürüyebileceğini bizlere gösteriyor.

Koronavirüs tamtamları belki de burjuvazinin bile hayal edemeyeceği kadar yankı uyandırdı. Toplumsal bir varlık olan insan, eşi görülmemiş bir şekilde, kendi iradesini kullandığını düşünerek evine çekildi. Kapitalizmin derin sarsıntılar yaşadığı bir dönemde burjuvazi sopa kullanmadan, sadece insanların psikolojilerine saldırarak dünyayı sus pus etmeyi başardı. Evet, bu onlar açısından bir başarıdır. Çünkü sadece sınıf bilinçsiz yığınları değil, aynı zamanda kendilerine sosyalist diyen ve kapitalizme karşı savaştıklarını söyleyenleri de manipülasyonunun bir parçası haline getirmeyi başarmıştır burjuvazi.

Umutlu olmak elbette oturduğun yerde hayaller kurup göklerden mucizelerin gelmesini beklemek değildir. Umut, edilgen bir bekleyişi değil eyleme geçmeyi, gerçekçi bir iradeyle ısrarcı bir çabayı anlatır. Bugünlerde üstümüze insafsızca boca edilen korkunun karşısında akılla ve dirençle durabilmeyi, toplumsal kurtuluş için mücadeleyi sürdürmenin olmazsa olmaz gıdasını çıkınımızda bulundurmayı ifade eder.

Kapitalizm tıkanmıştır ve ne kadar çabalarsa çabalasın burjuvazinin bu tıkanıklığı aşması olanaksızdır. 2001’de Latin Amerika’da başlayan isyan dalgası bir süreliğine geri çekilirken, 2008 sonrasında çok daha büyük ve yaygın ölçekte patlak vermişti. Geçtiğimiz üç yılda ise doruk noktasına çıkmıştır. Burjuvazinin bugün virüs salgını korkusunu körükleyerek bir süreliğine dondurabildiği bu dalga, yaşanan iktisadi çöküşün yaratmaya başladığı muazzam yıkım nedeniyle çok daha büyük bir kabarmayla eninde sonunda geri gelecektir. Kapitalizmin tarihsel sistem krizi tarihsel devrimleri de hızla mayalamaktadır ve sosyalizm her alanda kendini dayatmaktadır.

Burjuvazinin salgın korkusunu küreselleştirerek emekçileri mücadele meydanlarından çekip, evlerine kapatmayı başarmasına aracılık etmiş DSÖ gibi yapıların kutsanmasına, niyet ne olursa olsun izin vermemek gerekir. Toplumlara deli gömleği giydirip, elini kolunu bağlayan sermaye sınıfı kitlelerin algısını manipüle ederek işçi sınıfına yönelik büyük bir saldırı başlatmıştır. Evlerine kapanmak zorunda bırakılan ve sözde sağlık gerekçesiyle meşrulaştırılan yasaklamalarla yalnızlaştırılan insanlar kendisine yapılanlar karşısında savunmasız bırakılmıştır.

Burjuvalar bize şunu söylüyorlar: “Fabrikaları kuran, içine makineleri yerleştiren, hammaddeyi sağlayan, siz işçileri bir araya getirip üretimi örgütleyen biziz. Siz de çalışıyor ve karşılığında ücretinizi alıyorsunuz. Biz olmasak ücret alamaz ve aç kalırsınız. Ayrıca sadece üretimi değil, ticareti, tüketimi kısacası tüm toplumsal yaşamı organize eden biziz. Bize minnet duymalısınız.” Kimilerinin kulağına hoş gelen bu sözler elbette bir yalandan, kandırmacadan ibarettir. Çünkü onların bahsettiği fabrikaları kuran, makineleri üreten ve kullanan, hammaddeleri toprağın altından çıkaran, ürünleri taşıyan ve pazara götüren, tüm toplumsal hizmetleri yerine getiren işçilerdir.

13 Mayıs 2014, Türkiye işçi sınıfının tarihine, bu topraklarda yaşanan en kitlesel işçi katliamının tarihi olarak kazındı. Soma Holdinge ait Eynez kömür ocağında yaşanan bu katliamda işçi sınıfı 301 evladını kaybetti. Emekçilerin yüreğini dağlayan Soma katliamında, Holding patronları pişkinlikte sınır tanımayıp hiçbir sorumluluk kabul etmezken, siyasi iktidar da katliamın üzerini örtmeye, sorumluları aklamaya çalışmıştı.

Koronavirüs üzerinden yaratılan korku atmosferi genel olarak tüm toplumu etkilemiş olsa da sınıfsal yaklaşımların farklılığına baktığımızda bu gerçeğin koronavirüs vesilesiyle bir kez daha doğrulandığını görüyoruz. Nitekim küçük-burjuva kesimlerle işçi sınıfı arasında, işçi sınıfının “evde kalamayan” kesimleri ile “evde kalabilen” kesimleri arasında bu süreçte çok bariz farklılıklar görmek mümkün.

İşlerine gelmeyen bir ürün, çeşitli senaryolar eşliğinde planlanıp öcüleştirilerek yasaklanabiliyor. Mesela kenevir denince insanın aklına ilk ne gelir? Esrar! Peki, yıllardır dünyada ekimi yasaklanan kenevir sadece esrar mıdır? Ya da gerçekten bünyesinde esrar barındırdığı için mi kapitalist tekeller tarafından yasaklandı? Üstelik aynı kapitalist egemenlerin, geçmişten bu yana küresel uyuşturucu ağını yöneten ve yönlendirenler takımından olduğuna bakılırsa, yasaklamanın nasıl sahtekârca olduğu daha iyi anlaşılır.

İnsanlardan sağlıkları ile özel hayatları ve özgürlükleri arasında bir seçim yapmalarını istemek başlı başına bir sorundur. İnsanları böylesi bir ikileme sokmak demek zaten çoğunluğun sağlık tercihinde bulunacağı açık olduğundan, gönüllü bir şekilde özgürlüklerinden vazgeçmelerini sağlamak demektir. Hayır, bu ikilemi kabullenmek, iki seçenekten birini seçmek zorunda değiliz. Her ikisini de istemeliyiz ve her ikisinin de bir arada mümkün olduğunu bilmeliyiz.

İşçi sınıfının bugünkü örgütsüzlüğü, dağınıklığı, sessizliği, çeşitli dinamiklerin etkisiyle derinlerde gerçekleşen mayalanmayı, birikimi görmeye engel değildir. Bugün işçi sınıfının yakıcı sorunları çözüm beklemektedir, örgütlenme ihtiyacı kendini dayatmaktadır ve geçmişin dersleri ortadadır. İşçi sınıfının saflarına örgütsüzlük ve dağınıklığın hâkim olduğu, işçi sınıfının yenilmiş göründüğü uzun suskunluk yıllarını her zaman fırtınalı yükselişler takip etmiştir.

Çıkış şekli her ne olursa olsun Covid-19 hastalığı ve takip eden salgın dünyanın egemenleri içindeki bir kesim tarafından belirli bir doğrultuda kullanılmaktadır. Nedir bu doğrultu? Toplumları korku ve paniğe sürükleyerek, normal zamanlarda hayata geçirilmesi pek mümkün olmayan düzenlemeleri hayata geçirmek ya da bunu kolaylaştıran şartları oluşturmak. Normal zamanlarda hayata geçirilmesi pek mümkün olmayan düzenlemelerin anlamı, esas olarak toplumların ezici çoğunluğunu oluşturan sömürülen ve ezilen emekçilere kabul ettirilmesi zor olan, onların gönüllü olarak razı olmayacakları düzenlemelerdir.