Üçüncü Dünya Savaşı yayılıp şiddetleniyor. ABD ve İngiliz emperyalizmi, zaman zaman siyasi temsilcilerinin ağızlarından çıkan ters yönlü açıklamalara rağmen hem Ukrayna-Rusya savaşını daha da büyütmek üzere hem de Ortadoğu’da yürüyen savaşı çok daha geniş bir alana yaymak ve derinleştirmek için çaba harcıyorlar. Bugün karşımızda koca bir dünya savaşı gerçeği durmaktadır ve buna son vermenin yolu emekçilerin militarizme ve kapitalizme karşı devrimci seferberliğinden geçmektedir. Kapitalizmin yarattığı iktisadi yıkıma, yükselen faşizm tehlikesine ve büyüyen dünya savaşına karşı emeğin birleşik direniş cephesini yaratmak her yerde en acil ihtiyaçtır.

Marx bu bölümde sermayenin aşırı üretimi üzerinde durur. En uç varsayımlar altında bile sermayenin aşırı üretimi, üretim araçlarının toplumun ihtiyaçlarını fazlasıyla karşılayacağı anlamında bir mutlak aşırı üretim değildir. Bu yalnızca, üretim araçlarının sermaye olarak iş görmek ve sermaye için ek değer üretmek bakımından kapitalist üretim sürecinde tıkanıklığa sebep olacak mahiyette bir aşırı üretimdir. Bu mahiyetteki aşırı üretim olduğunda, sermaye, emeği, kapitalist üretimin “sağlıklı”, “normal” gelişiminin gerektirdiği bir sömürü derecesiyle sömürmeyi başaramayacak duruma gelir. Söz konusu sömürü derecesinin belli bir noktanın altına düşmesi, kapitalist üretim sürecindeki bozulmalara ve duraklamalara, bunalımlara, sermaye yıkımına yol açar. “Sermayenin bu aşırı üretimine az çok büyük bir göreli aşırı nüfusun eşlik etmesi bir çelişki değildir.”

Portekiz’de 47 yıl süren faşizmin çözülüş ve yıkılış süreci derslerle doludur. Faşist rejimlerin ilânihaye süremediğini, er geç çözüldüğünü ya da yıkıldığını, ancak bunun olağan burjuva rejimdeki gibi seçim sandığı yoluyla değil, iç ve dış faktörlerin zorlaması ve/veya kitlelerin mücadelesi yoluyla olduğunu gösteren bir örnektir. Portekiz’de yaşananlar, kitle hareketinde önderliğin hem olumlu hem de olumsuz yönleriyle önemini, kritik dönemeç noktalarında yaptığı hata, ihmal ve ihanetlerin nelere yol açabileceğini göstermesi açısından da incelenmeyi hak eder. Ayrıca Hitler ve Mussolini rejimleri derecesinde baskıcı olmadığı gerekçesiyle yasama, yürütme ve yargıyı tek bir korporatif devlet erkinde toplayan, sansür, baskı, işkence, siyasal ve sendikal yasaklar uygulayan bir rejimi faşizm olarak nitelendirmekte tereddüt edilmesi, bugün Türkiye örneğinde gördüğümüze benzer bir yanılgıdır.

AKP iktidarı emeklileri yoksullaştırıp erkenden ölüme mahkûm eden bilinçli bir politika izlerken, aynı zamanda toplumun sırtında bir yük olarak algılatmaya çalıştı sürekli olarak. Oysa emeklilik tarihsel mücadelelerle kazanılmış, bedeli çalışanlar tarafından çalışırken ödenmiş bir haktır ve işçi sınıfının koruması gereken hayat güvencesidir.

İran’da Molla rejimi mücadeleci emekçilere ve Kürt halkına gözdağı vermek için idamlara aralıksız devam ediyor. İran İnsan Hakları İzleme Örgütü 7 Ağustos sabahı 2 hapishanede 29 mahkûmun infaz edildiğini duyurdu. Yıllardır İran mahkemelerinin hukuki süreçlerdeki ciddi ihlâllerini ve adaletsiz yargılamalarını belgeleyen örgüt, seçim sonrası infazların önemli bir şekilde arttığını, Haziran seçimlerinden sonraki ayda en az 87 kişinin idam edildiğini bildirdi. İran rejimi uzun süredir ifade özgürlüğü kapsamındaki miting ve gösterilere katılanları yalnızca cezaevine atmakla kalmıyor, bir kısmını idamla cezalandırıyor.

Filistin halkının kurtuluşu da, dünya halklarının savaşın yeni halkalarının parçası haline gelmekten kurtulması da bölge emekçilerinin, İsrailli emekçilerin ve giderek tüm dünya emekçilerinin mücadeleyi yükseltmesine bağlıdır. İsrail’de kısa süren genel grevin, yükselen protestoların İsrail egemenleri üzerinde yarattığı etki düşünülürse, dünya işçilerinin savaşın karşısında durmak için nasıl bir yol izlemesi gerektiği açıktır.

İşçi sınıfının temel nitelikteki devrimci siyasal örgütlülüğü başta olmak üzere, kitlesel düzeyde rol oynayan sendikal örgütlülüğünün de önemi daha da artmaktadır. Örgütlü mücadele vermenin değil de bireysel sosyal medya tepkilerinin, afili söz oyunlarının, iktidara dönük genelde din konusunu esas alan teşhirlerin vb. abartılı ölçüde öne çıkarılmasına prim vermemek gerekiyor. Faşizme karşı mücadelede işçi sınıfının ve giderek tüm emekçi kitlelerin sınıf çıkarlarını esas alan örgütlü mücadelesi esastır. O nedenle işçi sınıfı örgütlerinin harekete geçirilmesi, bir sınıf cephesinin oluşturulması doğru hareket yoludur.

Tehlike ne kadar büyük olursa olsun sermayenin kârından vazgeçmeyeceği son derece nettir. O nedenle burjuvazi artan tepkileri, protestoları sistem içi sözde çözümlere hapsederek işin içinden sıyrılmaya çalışmaktadır. Dünyada ve Türkiye’de doğanın talanına karşı yükselen tepkileri kapitalizme karşı mücadelenin bir parçası haline getirmek büyük önem taşıyor. Bu noktada ideolojik manipülasyonlara yol vermeden kapitalizm altında iklim krizinin çözülmeyeceğini kavratmak yakıcı bir öneme sahiptir. Doğayla uyumlu ona zarar vermeden üretim yapmak ancak kâr temelli üretimin ortadan kalkmasıyla mümkündür. Kapitalizm ortadan kaldırılıp üretim araçları toplumsal mülkiyet haline getirildiğinde insanlık da doğa da yıkım tehdidinden kurtulmuş olacaktır.

Rejimin grev yasakları ve sendikal baskıların yanı sıra her alanda işçi sınıfına yönelik saldırılarına hız vermesi, içinden geçtiğimiz sürecin sınıf mücadelesi açısından zorlu bir süreç olduğunu ortaya koyuyor. Hele ki, alabildiğine körüklediği yapay kutuplaştırma ve korku atmosferi karşısında sınıfın geniş kesimlerinin örgütsüz ve sınıf bilincinden yoksun olduğu gerçeği karşımızda duruyorken! Ancak tüm bu olumsuzluklara rağmen Nâzım’ın deyişiyle ümitsiz olmak için tek bir sebep mevcut değildir. En karanlık dönemlerin dahi dirençle, mücadeleyle aşıldığına tarih ana defalarca kez tanıklık etmiştir.

Dünyanın pek çok ülkesinde çiftçi eylemleri yaygınlaşırken, Türkiyeli çiftçiler de bu dalgaya katılmış durumdalar. Yıkıma uğrayan ve iktidara yönelik tepkileri büyüyen çiftçilerin Bursa’dan Antep’e, Edirne’den Rize’ye çok sayıda ilde gerçekleştirdikleri protestolara birbiri ardına yenileri ekleniyor. Çiftçiler onyıllardır ilk kez bu kadar yaygın ve kitlesel eylemler yapıyorlar. Kimi eylemlerde “hükümet istifa” seslerinin yükselmesi de bir ilki oluşturuyor. Çay, fındık, patates, buğday, soğan, domates, karpuz, biber, süt ve daha pek çok ürünü üreten çiftçiler, mağduriyetlerinin görülmesi ve sorunlarına çözüm bulunması için yolları kesiyor, traktörlerle şehir merkezlerine iniyor, iktidara seslerini duyurmaya çalışıyorlar.

Normal koşullar altında bu iktisadi yıkım tablosu karşısında emekçilerin tepkilerinin çok daha sert ve yaygın olması beklenir. Ama karşımızda faşist bir rejim bulunmaktadır ve yapılan değerlendirmelerde bu hususun atlanmaması elzemdir. Ayrıca ekonomik mücadele bağlamında bile örgütsüz ve kendiliğinden tepkilere bel bağlamak doğru değildir. Sendikaların bu boşluğu doldurmanın doğal özneleri olması gerekirken, devlet güdümündeki sendikal bürokrasinin tavrı ortadadır. Gaz alıcı eylemlerle günü kurtarma derdindeler. Türk-İş bürokratları “zordayız, geçinemiyoruz” diyerek iktidara el açarak adeta sadaka dilenmektedir. Türkiye’nin sanayi merkezlerini ve en başta da İstanbul’u es geçerek turistik gezi mahiyetinde mitingler yapacakları takvimler ilan ediyorlar. Belli ki herkes kendi fıtratına uygun rolü oynuyor. Mücadeleci işçiler, emekçiler de, bu saldırılara ve faşist rejime hayır demek için kendi fıtratlarına uygun olarak çok daha örgütlü biçimde ayağa kalkmak zorundadırlar. Nihayetinde “örgütlüysen her şeysin, örgütsüzsen hiçbir şey” sloganı döne dolaşa hükmünü icra ediyor!

Açılış seremonisinden kimi sporcuların fiziksel görünümüne kadar birçok konuda tartışma yaratan 2024 yaz olimpiyatları sona erdi. Dünyanın en büyük spor organizasyonu olan olimpiyat oyunları dünyanın dört bir yanındaki emekçiler tarafından ilgiyle takip ediliyor. İlk bakışta bir spor faaliyetinden ibaret görünen olimpiyatlara daha derinden bakıldığında, bu organizasyonun devasa bir ticaret sahası, ulusal rekabetin, kitle manipülasyonunun bir aracı ve uluslararası eşitsizliklerin bir aynası olduğu görülebilir.

Kâr oranının artı-değer oranını her zaman olduğundan düşük ifade ettiğini daha önce görmüştük. Önceki bölümde ise, yükselen bir artı-değer oranının bile kendisini düşen bir kâr oranıyla ifade etme eğiliminde olduğunu gördük. Kâr oranı, eğer değişmeyen sermaye “sıfır” olsaydı, yani tüm sermaye ücretlere yatırılsaydı artı-değer oranına eşit olurdu. Marx, incelenen konu bağlamında Ricardo’nun hatasına da işaret eder. Ricardo, kâr oranını inceleme bahanesiyle gerçekte yalnızca artı-değer oranını incelemiş ve bunu da işgününün yoğunluk ve uzunluk açısından değişmez bir büyüklük olduğu varsayımı altında yapmıştır.

Tıpkı Kore’de, Vietnam’da olduğu gibi bugün de ABD emperyalizminin başını çektiği katliamlar devam ediyor. Ortadoğu’da savaş ateşi harlanarak büyürken, Ukrayna’dan Afrika’ya, Asya-Pasifik’e kadar dünyanın çeşitli bölgelerinde devam eden Üçüncü Dünya Savaşı yüz binlerce insanın hayatını kaybettiği yeni cephelerle daha da şiddetlenerek sürüyor. Halklar acılar çekiyor, emekçi kitleler savaşın tarafı olmaya zorlanıyor, göçmen düşmanlığı ve ırkçılık sistematik olarak körükleniyor, çünkü kapitalizmin ve burjuvazinin çıkarları bunu gerektiriyor. Kapitalizm var oldukça haksız ve emperyalist savaşların sona ermesi mümkün değildir.

Kimsenin kuşkusu olmasın ki gençler için devrimci duyguların nesnel temeli giderek daha belirginleşecek, giderek daha fazla sayıda genç kapitalizme karşı mücadeleye atılmanın, devrimci örgütlenme gereğini yerine getirmenin, sosyalizm idealine bağlanmanın onurunu yaşayacaktır. Gençlerin devrimci mücadele yolunu seçmesi burjuvazinin dehşetini, insanlığın ümidini büyütecektir. Mehmet Sinan’ın söylediği gibi, Gelecek Sosyalizmindir!