İçinde bulunduğumuz kapitalist çürüme çağında, içerdiği tüm olumlu maddelere rağmen bir sözleşmenin, yasal düzenlemenin vs. kadına yönelik şiddetin önüne geçemeyeceği, tek başına İstanbul Sözleşmesinin “yaşatmayacağı” açıktır. Ama bu ve benzeri demokratik hakların varlığı ile yokluğu arasında önemli farklar olduğu da açıktır. Dolayısıyla kadın örgütlerinin İstanbul Sözleşmesine sahip çıkması ve uygulanmasını istemesi, emekçi kadınların iktidarın oyunlarına gelmemesi, aynı şekilde Türkiye’nin sözleşmeden çekilmesine karşı çıkması son derece anlamlıdır.

6 Ağustos 1945. Burjuvazinin hizmetindeki “bilim insanları” muazzam bir şey icat etmişler. Birazdan insanlığın daha önce hiç görmediği bir şey gerçekleşecek. Japonya’nın Hiroşima kentinde günlük hayatlarına devam eden insanlar hiç beklemedikleri bir anda, saat 8:15’te bir ışıkla birlikte yeryüzünden silinecekler. Aynı anda uçağında gözlem yapan ABD’nin “dahi bilimcisi” kendi kendine şöyle diyecek: “Vay canına! Gerçekten de patladı!”

Uzaktan çalışma veya evden çalışma yıllar içinde bilgi ve iletişim teknolojilerinin gelişmesiyle belli alanlarda sermayenin giderek daha fazla dayattığı bir çalışma biçimi haline geldi. Son yıllarda özellikle ABD’de ve İngiltere’de giderek çok daha fazla sayıda işçi evden çalışmaya başladı. Tüm dünyayı etkileyen kriz koşullarında ise, burjuvazi, koronavirüs salgınını da bahane ederek özellikle beyaz yakalı işçilerin çoğunu evlerine gönderip evden çalışmayı yaygınlaştırdı. Dünya genelinde Covid-19’la insanlar öylesine korkutuldu ki, işçilerden gelebilecek potansiyel dirençler bu bahaneyle kırılmış oldu.

Ayasofya, Tac Mahal, Giza Piramitleri, La Familia Kilisesi… Bu ve benzeri yapılar her ne kadar dönemin egemenleri tarafından güç ve gösteriş sembolü olarak yaptırılmışlarsa da insanlığın o anki bilgi birikimini barındıran ve günümüze kadar ulaşmalarıyla insanlığın kültürel mirası olma özelliği taşıyan yapılardır. İşçi sınıfı sınıfsız topluma giden yolun kapılarını açtığında o güne kadar biriken kültürü reddederek değil onu aşarak yeni bir toplumu inşa edecektir.

Burjuva hükümetlerin sermayeyi ve sermaye düzenini korumak için gerçekleştirdiği kurtarma operasyonları, devletleştirmeler ve ekonomiye devlet müdahalelerinin diğer türden biçimleri yeni şeyler olmadığı gibi, bunların son derece manipülatif biçimde “sosyalizm” olarak nitelendirilmesi de yeni değildir. Örneğin yine sermayenin sözcülerinden Newsweek, 2008 krizinde Obama’nın 800 milyar dolara yaklaşan bir kurtarma paketini devreye sokmasının ardından, “şimdi hepimiz sosyalistiz” başlığını atmıştı!

Cumartesi Annelerinin gözaltında kaybedilen yakınları için sürdürdükleri mücadelenin bir parçası olarak Galatasaray Meydanında gerçekleştirdikleri eylemler 800. haftasını geride bıraktı. Kayıplarının acısını ilk günkü gibi hisseden ailelerin bu meydanda toplanmaları 101 haftadır zorla, şiddetle engelleniyor. Kayıpların bulunması veya akıbetlerinin açıklanması konusunda kılını kıpırdatmayan siyasi iktidar, aileleri engellemeye çalışarak annelerin, kayıp yakınlarının acısını daha da körüklüyor, çığlıklarını duymazlıktan geliyor.

Kapitalizm periyodik krizlerden kaçıp kurtulamayan bir sistemdir. Ne var ki bu periyodik krizlerin şiddeti bir yandan içinde gerçekleştikleri daha uzun vadeli dönemlerin karakteristikleri tarafından belirlenirken, bir yandan da toplu etkileriyle bu daha uzun vadeli dönemin karakterini şekillendirirler. Milenyum dönemecinden bu yana kapitalizmin dünya-tarihsel önemde bir sistem krizi yaşamakta olduğunu, uzun vadeli döneme damgasını basan gerçekliğin bu olduğunu söylüyoruz. Bu süreçte yaşanan 2001, 2008 ve 2020 krizlerini işte bu bütünün iktisadi alandaki giderek artan şiddetteki dışavurumları olarak algılamak gerekiyor. Bu nedenle daha 2008 krizinde bunun “sıradan bir periyodik kriz” olmadığını vurgulayan Elif Çağlı’nın bu makalesini okuyucunun dikkatine tekrar sunmanın faydalı olacağını düşünüyoruz.

Tam 33 kişi! “Hiçbir düş yarım kalmayacak” diyerek yola çıkmışlardı. Suruç’ta düzenledikleri basın açıklaması sırasında patlayan bomba onları yaşamdan kopardı. IŞİD saldırılarından biri olduğu söylenerek Türkiye’nin “karanlık tarihi”ndeki yerini alan Suruç Katliamı, yüreğimizde yarattığı acıyla, öfkeyle tazeliğini koruyor. Suruç Katliamı, birer hikâyeyle birlikte geriye tarifsiz acılar bırakarak yaşamdan koparılan düş yolcularını anmanın ötesinde bir anlam ifade ediyor. Bu süreçte ardı ardına gelen olaylar, hem sermaye devletinin mahiyetini anlamak hem de totaliter rejimin inşasının dönemeç noktalarını kavramak bakımından önemlidir.

2. Dünya Savaşında ABD ordusunda milyonlarca Afro-Amerikalı askerlik yapmıştı. Orduda en zorlu işlerde ve ön cephelerde savaşmış bu askerler “vatan uğruna” savaşırken bile ayrımcılığa uğramıştı. Hayatını feda etmeye gelince ön sıralara, vatandaşlık ya da askerlikle ilgili haklardan yararlanmaya gelince en arkalara itildiklerini görmüşlerdi. Orduda ırk ayrımcılığı sadece rütbe edinmeyle ya da verilen görevlerle ilgili değildi. Siyah askerlerin birlikleri ile beyaz askerlerin birlikleri bile ayrıydı.

Erdoğan rejimi varlığını sürdürebilmek için son dönemde çeşitli cephelerde saldırgan hamleler yapıyor. Kıdem tazminatı gibi haklar başta olmak üzere içeride işçi sınıfının çalışma ve yaşam koşullarına yeni saldırılar gündeme getirilirken, daha genel anlamda demokratik hak ve özgürlükler ile hâlâ kalmış olan bazı muhalefet mevzilerini ve imkânlarını da ortadan kaldırmak üzere yasa değişiklikleri yapıyor. Dışarıda ise maceracı emperyal siyaseti derinleştiren, gerilimleri körükleyen çizgisini yeni hamlelerle sürdürüyor.

Burjuvazi küreselleşmenin dünyaya barış, demokrasi ve refah getireceğini, ileri teknolojinin de bu noktada en önemli rolü oynayacağını savunup durdu. Hâlâ da savunuyor. İleri teknolojinin kapitalizm altında insanlığa refah, sağlık, huzur ve mutluluk getirmediğinin en güzel örneklerinden biri de Japonya. “Japon mucizesinin” ardında ne yatmaktadır? Elbette tıpkı diğer kapitalist ülkelerde olduğu gibi işçilerin sınırsız ve vahşice sömürülmesi gerçeği!

Siyasi iktidar uzun yıllardır kıdem tazminatını bir fona devrederek gasp etmek, “kıdem tazminatı yükünü” patronların üzerinden almak, bu yolla zaten zayıf olan iş güvencesini ortadan kaldırmak ve sermaye sınıfı için yeni bir kaynak yaratmak arzusundaydı. Bu gayeyle kıdem tazminatı fonu konusu her fırsatta gündeme getiriliyor, saldırı hamlelerinin ardı arkası kesilmiyordu. Koronavirüs salgını bahanesiyle işçilerin ücretsiz izinlere çıkarıldığı, işten atıldığı, işçi eylemlerinin yasaklandığı, sendikaların faaliyetlerinin sınırlandığı bu dönemi fırsat olarak gören iktidar konuyu yeniden gündeme getirdi.

“Heytt ulan, / Savulun! / Kapitalizm geliyor!” / Yer açın Tanrısına bütün zamanların. / Şimdi bütün başlar onun önünde eğiliyor. / El pençe divan duruyor Zillullah-ı fil arz / Meclis-i vükela secdeye varıyor. / Papaz, haham / Ve hacı ve hoca ve imam / Yani kim geçmişse “efendi ve kul” tedrisatından / Hepsi birden aynı safta duruyor. / Bağırıyorlar, / Eğip başlarını hep bir ağızdan

İçinde bulunulan krizin derinliği ve şiddeti ile orantılı olarak işçi sınıfını çok boyutlu saldırılar bekliyor. Bu noktada iki sermaye örgütünün gündeme getirdiği iki proje oldukça dikkat çekici. Bu iki projenin içeriğini anlatmadan önce, önerilerin burjuvazi tarafından her duruma maymuncuk gibi uydurdukları koronavirüs bahanesi ile duyurulmasının çok şeyi açıkladığını belirtmeden de geçmeyelim.