Bir salgın vardır var olmasına ama bu salgının örtüsü altında ondan çok daha büyük, çok daha önemli süreçler işlemektedir. Bir savaş vardır, tekeller ve burjuva devletler arasında dünya ölçeğinde gırtlak gırtlağa bir rekabet vardır ve emekçi kitleler düzenin ağır saldırısı altındadır. Kitleler de 2000’li yıllarla birlikte tarihsel krizi içinde debelenen kapitalizmin ağır saldırıları karşısında seslerini çeşitli biçimlerde yükseltmeye başlamışlardır. Kapitalizmin efendileri açısından sistemin geldiği tıkanma noktası kendi başına önemli endişe konusuyken, bu tıkanmanın çeşitli sonuçlarının bir ürünü olarak kitle mücadeleleri de özel endişe kaynağıdır.

Tarihte gerçekleşen tüm isyanların patlak vermesine vesile olan tetikleyici bir olay vardır elbette. Ancak görünürdeki bu tetikleyici olay bardağı taşıran damladır sadece. Büyük toplumsal hareketler, sistemin çelişkilerinin, kitlelerin biriken öfkesinin sonucudur. Kapitalizm, tarihinin en ağır kriz dönemlerinden birini yaşıyor. ABD’de son 3 ayda 43 milyon insan işini kaybetti. Sosyal güvencelerden yoksun, gelecek kaygısı taşıyan yoksul kitleler için “Amerikan Rüyası”, gökdelenlerin tepesinden aşağı itildikleri bir kâbusu andırıyor.

Tam otomasyon veya robotlaşma tartışmaları yeni değil. Ancak teknolojik gelişmelerle birlikte bazı işlerin çok az sayıda işçi ile yapılabilmesi veya doğrudan makinelere, robotlara, bilgisayarlara yaptırılabilmesi bu tartışmaları her geçen gün daha da alevlendiriyor. Her zaman ilgi çeken bu konuya ilişkin tartışmalar 2016 yılında Davos zirvesinde yapılan “Sanayi 4.0” toplantıları ile level atladı diyebiliriz. Yakın gelecekte üretimin tamamen robotlarla yapılacağı iddia ediliyor.

Öyle bir sistemde yaşıyoruz ki, yüz binlerce insan, sosyal güvenceleri olmadığı ya da sosyal güvenlik sistemi hayati ilaçlarını karşılamadığı için umudu sosyal medya kampanyalarında arıyor.

Ben Misak Manuşyan. 1906 yılında Adıyaman’ın Keysun (Çakırhöyük) isimli yoksul bir köyünde geldim dünyaya. Her insan gibi benim de anam ve babam vardı. Üç kardeştik; iki abim ve ben. Ermenilerin ve Kürtlerin birlikte yaşadığı bir yerdi köyümüz. Cihan Harbine kadar sorunsuzca yaşamıştık birlikte. Hani derler ya “kanın kanıma karışmış!” İşte öyleydik Kürtlerle. En küçük olduğumdan olsa gerek çok yaramaz bir çocuktum. Çok dayağını yedim bu sebepten anamın, haklıydı da genelde. Bir gün hiç unutmam kazanlar kurulmuş, ateşler yakılmış çamaşır yıkanıyor. Ben daha yedi-sekiz yaşındayım.

Kapitalizmin yapısal çelişkilerinin yarattığı açmaz onu hiçbir virüsün kurtaramayacağı bir tarihsel krize sürüklemiş bulunuyor. Kapitalizm artık hararetli gelişmeler sergileyebildiği gençlik çağlarında değil. Bir yandan bir türlü atlatılamayan ve sonuçları giderek ağırlaşan bir ekonomik kriz yaşanırken diğer taraftan toplumsal eşitsizlik katlanarak büyüyor. Nitekim Covid-19 salgınını bahane ederek salgının tüm insanlığın ortak sorunu olduğu, herkesi eşitlediği masallarının anlatıldığı karantina günlerinde tüm dünyada zenginlerin serveti katlanarak artmaya devam ederken milyarlarca insan daha büyük bir sefaletin içine sürüklendi.

Örgütlü işçilerin birliğinden, dayanışmasından ve mücadelesinden korkan Türk-İş bürokrasisi, işçilerin hak arama mücadelesinin önünde nasıl bir engel olduğunu kendi ağzıyla itiraf ediyor. Egemen sınıf salgın bahanesiyle krizin üzerini örtüyor, sendikal bürokrasi de aynı bahane ile işçinin örgütlenmesini baltalıyor. “Şimdi hak arama zamanı değil” diyerek alenen burjuvazinin yanında yer alıyor. Mücadele ve örgütlenme fikrine virüs muamelesi yapıyor.

Bilindiği gibi 2020’nin ilk aylarına dek onlarca ülkeye yayılan isyan dalgası, burjuvazinin bilinçli bir şekilde yarattığı “pandemi” depremiyle söndürüldü. Ne var ki, bu halk isyanlarının zeminini döşeyen nesnel koşulların ortadan kalkmak bir yana, patlak veren yeni ekonomik krizle birlikte çok daha can yakıcı hale geldiği açıktır. Zaten egemenlerin son süreçte baskı önlemlerini arttırıp faşizm silahını yağlamalarının nedeni tam da bu değil midir? Onlar emekçileri koronayla, göçmen düşmanlığıyla, kriz karşısındaki çaresizlik algısıyla felç etmeye ve faşizmin kucağına itmeye çalışarak sömürü sistemlerinin bekasını sağlamak istiyorlar.

Türkiye tarihinde kömür madenciliği işçi sınıfı için büyük acılar anlamına gelmektedir. Kömür karası, maden işçilerinin yalnızca yüzünü karartmadı, kaderlerini de kararttı. Türkiye’de İş Kanunu ancak 1936’da çıkarıldı ama bu kanun işçilere sendikal örgütlenme ve grev hakkı tanımıyordu. Üstelik 1940 yılında ilan edilen sıkıyönetimle işçiler daha fazla baskı altına alınmıştı. İşte “mükellefiyet” bu koşullar altında yürürlüğe girmiş, 27 Şubat 1940’tan 1 Eylül 1947’ye kadar uygulanmış, ülke tarihinin en acı sayfalarından biri olmuştu.

Milenyum dönemecinden bu yana gerek polis şiddeti gerekse de diğer sansasyonel gelişmeler kitleleri hızlı bir şekilde radikal tepkiler göstermek üzere harekete geçiriyor. Küçük kıvılcımlar büyük patlamaları doğuruyor zira tüm insanlık adeta barut fıçısına dönmüş durumda. Bu bir rastlantı değildir. Şu noktanın altını çizmekte yarar var: Kapitalizm duvara toslamış durumdadır, tarihsel bir sistem krizi içerisinde çaresizce debelenmektedir.

Malthus’un yoksullara yaşam hakkı tanımayan gerici ve gaddar görüşleriyle, Marx ve Engels birçok kez hesaplaştılar, üstelik de hayli detaylı şekilde. Bunu, başlangıçta, olumsuzundan yani Malthus’un iddialarını tek tek ampirik veriler eşliğinde teorik olarak çürüterek yaptılar. Marx, yalnızca Malthus’un iki ana tezini değil, onun diğer iktisadi savlarını da didik didik ederek eleştiriye tabi tutmuştur. İlerleyen yıllar içerisinde ise, “fazla nüfus” sorununun modern toplumla ilişkisini ortaya koyan kapitalizme has bir nüfus yasası geliştirdiler.

Ülke genelinde yürüyen protestoların ruh halini özetleyen bir afişte iste şöyle yazıyor: “Her şeyi çalabilirsiniz, ama umudumuzu çalamazsınız.” Bugün Lübnan’da emekçiler kendilerini sefalet koşullarına iten, yolsuzluklara gömülmüş rejimin devrilmesini istiyorlar. Tüm sorunların çözümünü ve geleceğe dair olan umutlarını “Devrim” sloganıyla ifade ediyorlar. Koronavirüs korkutması ile bastırılmaya çalışılan Lübnanlı emekçiler, en zor şartlarda bile mücadelenin yürüyebileceğini bizlere gösteriyor.

Koronavirüs tamtamları belki de burjuvazinin bile hayal edemeyeceği kadar yankı uyandırdı. Toplumsal bir varlık olan insan, eşi görülmemiş bir şekilde, kendi iradesini kullandığını düşünerek evine çekildi. Kapitalizmin derin sarsıntılar yaşadığı bir dönemde burjuvazi sopa kullanmadan, sadece insanların psikolojilerine saldırarak dünyayı sus pus etmeyi başardı. Evet, bu onlar açısından bir başarıdır. Çünkü sadece sınıf bilinçsiz yığınları değil, aynı zamanda kendilerine sosyalist diyen ve kapitalizme karşı savaştıklarını söyleyenleri de manipülasyonunun bir parçası haline getirmeyi başarmıştır burjuvazi.