Kapitalizmin içinde bulunduğu tarihsel krizin önemli bir boyutunu hegemonya krizi ve bunun ifadesi olan hegemonya mücadelesi oluşturuyor. Bu temelde ABD, Çin ve Rusya’nın kapıştığı bu emperyalist hegemonya mücadelesi dünya üzerindeki önemli tüm siyasi süreçleri belirleyen ya da etkileyen temel bir etmen haline gelmiş durumda. Örnek vermek gerekirse, bu hegemonya mücadelesinden çok önce başlamış olan Filistin sorunu bu hegemonya mücadelelerinden bağımsız düşünülemeyecek bir noktaya gelmiştir. Filistin sorununda yaşanan patlayıcı gelişmeler de dâhil dünyadaki önemli siyasi gelişmeleri bu hegemonya krizi ve mücadelelerini göz ardı ederek ele almak mümkün değildir.

Çocuklar tarikat yurtlarında tacize, tecavüze uğradıklarında sesi çıkmayan rejimin, mesele iktidarlarını pekiştirmek olduğunda sesi oldukça yüksek çıkmaya başlıyor. Okullarda açlıktan ağlayan çocukları görmezden geliyorlar. Bir öğün yemek vermeyi bile masraf olarak görüyorlar. Kadın cinayetlerinin haddi hesabı bulunmuyor. Karısını öldüren adama iyi hal davranışından dolayı cezalarda indirim yapıyorlar. Adeta öldürmeyi teşvik edercesine ödül gibi cezalar veriliyor. Bahsettikleri ailede eşitlik kavramı bulunmuyor. Bütün zorlukların yükü kadının üstüne yıkılmaya çalışılıyor. Sorunlar kadınların cephesinde daha da katmerleniyor. Bu programda destek aldıkları kurumların hepsi kendi yandaşları ve kurumlardan oluşuyor.

Rejimin içeride ve dışarıda tüm emekçilere ve Kürt halkına yönelik çok boyutlu saldırı politikaları karşısında belirleyici olan emekçilerin ve Kürt halkının direnci ve mücadelesi olacaktır. Bu saldırıların boşa çıkarılması için işçilerin birliğini ve halkların kardeşliğini çok daha kararlı bir şekilde savunmak şarttır. Bu rejimin yıkılması da bu zemin üzerinde yükseltilecek olan emek cephesinin mücadelesinden geçmektedir.

Çürüyen kapitalizmin insanlığı büyük yıkıma sürüklediği bir dönemde yaşıyoruz. Marx ve Engels Komünist Manifesto’da, burjuvazinin hâkimiyeti ele geçirmeye başladığı ilk dönemlerden itibaren her yerde insanla insan arasında katıksız çıkardan, katı “nakit ödeme”den başka bir bağ bırakmadığını söylemiş, dini ve siyasi yanılsamaların ardına gizlenen sömürünün yerine açık, hayasız, dolaysız, gaddar sömürüyü geçirdiğini anlatmışlardı. Kapitalizm sömürüyü gizleyen pek çok örtüyü fırlatıp atarken insanları çok boyutlu ve derin pek çok sorunla yüz yüze bırakmıştı.

İran Cumhurbaşkanı Reisi 19 Mayısta “şaibeli” bir helikopter kazasında öldü ve dünyanın gözü bir anda neler olacak soruları eşliğinde İran’a çevrildi. Fakat Reisi’nin ölümünün İran’da iç-dış siyasette bazı sonuçları olabilirse de, bu ölümün molla rejimi için bir iktidar boşluğu yaratmayacağı veya politik dengelerde ciddi bir değişikliğe sebep olmayacağı rejimin karakterini bilen herkes için açıktır. Benzer şekilde İran’ın Ortadoğu politikasında veya Batı’nın İran’a yönelik politikalarında da majör bir değişiklik beklenmemelidir. İran’a “dost” veya “düşman” yabancı devletler taziye mesajları yollar ve mollalar yas tutarken, onyıllardır rejimin zulmü altında inleyen işçi ve emekçi kitlelerin sevindiği ise bir gerçektir.

Marx bu bölümde, harekete geçirilen emek miktarının aynı kaldığı fakat ücretlerin yükseldiği bir durumu rakamsal örnekler eşliğinde ele alır. Daha önceki açıklamalardan hatırlanacağı üzere, diğer her şey aynı kalırken ücretlerdeki genel bir yükselme artı-değer oranının düşmesi anlamına gelecektir. Öte yandan, ortalama sermaye için kâr ile artı-değerin aynı olduğu da hatırlanmalıdır. Ortalama bileşimli sermayenin ürettiği metaların üretim fiyatı bu metaların kendi değeriyle çakıştığından, kullanılan emek miktarı aynı kalırken ücretlerin yükselmesi durumunda söz konusu metaların üretim fiyatı değişmeyecektir. Çünkü bu durum kârın azalmasına yol açar, ama bu azalmayı değişen sermaye miktarındaki artış dengelediğinden metaların değerinde ve fiyatında herhangi bir değişim olmaz. Bileşimi ortalama toplumsal sermaye bileşiminden düşük olan bir sermaye içinse sonuç değişik olacak ve burada üretilen aynı tip metanın üretim fiyatı kendi değerinden yüksek bulunacaktır. Tersine, bileşimi ortalama sermayenin bileşiminden yüksek bir sermaye yatırımında, üretilen söz konusu metanın üretim fiyatı kendi değerinin altında kalacaktır.

Uruguay’da kayıp ailelerinin “bir yaprağı eksik beyaz bir papatya”yla sembolleşen mücadelesi 28 yıldır devam ediyor. 28 yıldır hakikatin açıklanmasını ve adaletin yerini bulmasını isteyen aileler, “devlet terörü, bir daha asla” diye haykırıyor ve toplumsal hafızanın silinmesine izin vermeyeceklerini dile getiriyorlar. Türkiye’de Cumartesi Annelerinin aynı yıllarda başlattıkları mücadele de Uruguaylı annelerle ortaklaşıyor. Ancak onca yılda yaşananlar her iki ülkede de şunu gösteriyor: Devletin işlediği suçları itiraf etmek zorunda bırakılması, sorumluların yargılanıp hak ettikleri cezalara çarptırılması için çok daha güçlü bir toplumsal mücadele zorunludur. Bu mücadele o boyutta ilerlediğinde sadece kaybedilenlerin değil ezilenlere yapılan tüm zulmün ve haksızlıkların hesabı sorulacaktır!

Her hafta Cumartesi günü, gözaltında kaybedilen yakınlarının fotoğrafları ve karanfillerle sessizce Galatasaray Meydanında toplanan Cumartesi Annelerinin eylemi 1000. haftasını geride bıraktı. 27 Mayıs 1995’te yapılan ilk eylemden bu yana geçen sürede Cumartesi Anneleri cesur duruşlarını, direngenliklerini korudular ve Türkiye’deki en uzun soluklu eyleme imza attılar. 17-31 Mayıs tarihleri arasındaki Uluslararası Gözaltında Kayıplara Karşı Mücadele Haftasına denk gelen 1000. haftadaki kitlesel oturma eylemine Türkiye’nin birçok kentinden de destek geldi. Dört bir yanda düzenlenen eylemlerde “kayıplarımız bulunsun, kaybettirenlerden hesap sorulsun” talebi yükseldi.

İşçi ve emekçilerin üzerindeki yükü daha da arttıran bu paketin bu kadar pervasızca açıklanabilmesi, 31 Mart seçimleri sonrası yaşanan siyasi gelişmelerden ayrı düşünülemez. İşçi sınıfına saldırıda sınır tanımayan, Kürt halkına kan kusturan, iktidarını sürdürmek için yarattığı yapay kutuplaşmalardan medet uman bu faşist iktidarla yumuşama ya da normalleşmeden söz edip el sıkışarak kitlelerdeki öfkenin pörsütülmesine payanda olan bir burjuva muhalefetin varlığı ve onun DİSK, KESK gibi muhalif sendikaların tepe yönetimleri üzerindeki baskın gücü, krizin bedelini emekçilere ödetme programında faşist iktidara pervasızlık alanı açıyor.

Dört bir koldan “dış mihraklar”ın kumpasları ve saldırısı altında olunduğu algısını yaratan egemenler, böylelikle kendi çıkarları için yapılan her türlü halk düşmanı eylemi meşrulaştırarak rahatça gerçekleştirmeye çalışmaktadırlar. Egemenlerin her türlü saldırısına karşı koyulması ve bu sömürü düzeninin yıkılması için, Türkiye’de de, ABD’de, Avrupa’da da, dünyanın geri kalanında da sınıf mücadelesinin çok daha örgütlü ve bilinçli olarak yükseltilmesi ve sınıf dayanışması ağlarının güçlendirilmesi elzemdir.

Üniversitelerdeki mevcut hareketlenmeyi 68 baharıyla benzeten çeşitli yorumlar yapılmaktadır ki, bunun ana hatlarıyla doğru bir benzetme olduğunu söyleyebiliriz. Gerçekten de 1968 devrimci dalgasının oluştuğu koşullarla bazı açılardan benzerlik mevcuttur. Dünya çapında etkisini gösteren o büyük devrimci dalga da, II. Dünya Savaşını takiben gelişen ekonomik yükseliş (boom) döneminin artık geride kalmaya, gelişmiş kapitalist ekonomilerin teklemeye başladığı bir süreçte işçi sınıfının giderek yükselen eylemliliği ile bilhassa ABD emperyalizminin Vietnam’da sürdürdüğü emperyalist savaşa karşı gençliğin tepkilerinin kaynaşması temelinde ortaya çıkmıştı. Bugün işçi mücadelesinde o ölçüde keskin bir yükseliş henüz yaşanmasa da, tüm ileri kapitalist ülkelerde emekçilerin mücadelesi geçmişe kıyasla hayli belirgin bir yükseliş içerisindedir.

Devlet aklının yeni gözdesi Özgür Özel, yerel seçimlerin ardından Saray ve ortaklarına zeytin dalı uzatarak bir “normalleşme” sürecinin başlayabileceği hayallerini pompalamaya girişti. Erdoğan da CHP’nin yarattığı aldatıcı iklimden faydalanarak “normalleşme” söylemini kullanmaya başladı. Bu durum birçok burjuva yorumcu ve siyasetçi tarafından “rejim yumuşuyor” şeklinde lanse edilse de gerçekte yumuşayan, zaten hiçbir zaman çok da sert olmayan CHP’nin Saray iktidarına yaklaşımıdır. CHP genel başkanının tercih ettiği kavram bile bir şey anlatıyor. Özel, “yumuşama” sözcüğünü doğru bulmadığını, “normalleşme” demek gerektiğini söylüyor. Oysa bu kavram çok daha fazlasını anlatır. Böylelikle faşist rejim kolaylıkla normalleşebilirmiş gibi gösterilmekte, yani meşrulaştırılmaktadır.

Öğretmenler son yıllarda giderek biriken sorunları karşısında çok ciddi tepkiler gösteremediler. Sendikaların sorunlar karşısında gösterdikleri tepkiler olabildiğince cılızdı. Sendika yönetimleri tarafından ciddi bir taban örgütlenmesine girişilmediği, eylemlerin kitleselleşmesini sağlayacak ciddi bir ön hazırlık yapılmadığı, genellikle yönetim düzeyinde ve beş-on temsilcinin katılımıyla yapılan basın açıklamaları düzeyinde kaldığı için anlamlı bir tepki gösterilmiyordu. Dolayısıyla etki yaratmayan basın açıklamalarıyla sorunlar çözülmüyor, yapılanları kimsenin ruhu duymuyordu. İktidar da bu kitlesel tepkisizlikten cesaret alarak baskı ve hak gasplarında tam gaz gidiyordu.