Süslü cümleleri bir kenara bıraktığımızda karşımıza yine tutarsızlıkların, belirsizliklerin, içi boş temennilerin olduğu bir ekonomi programı çıkıyor. Buna rağmen program sermaye kesimlerince “umut verici” olarak değerlendirildi ve genel olarak memnuniyetle karşılandı. Çünkü programla rejim, pek çok alanda sermayeyi ihya etmeye devam edeceğini, ekonomik yıkımın faturasını asıl olarak emekçilere kesmeye dönük politikasını sürdüreceğini, sermayenin ısrarla talep ettiği “çalışma yaşamındaki düzenlemeleri” (işçilere yönelik hak gasplarını) hayata geçireceğini ilan etmiş oluyor.

Toplumun büyük çoğunluğunu oluşturan işçi sınıfının ise mevcut pozisyonunu korumaktan hiçbir çıkarı yoktur. En büyük nüfus kütlesini oluşturmasına ve üretimi gerçekleştiren sınıf olmasına rağmen, bunun ne ekonomik ne siyasi karşılığını alabilmektedir. En zor zamanlarda yine emekçiler birbirlerine sahip çıkmakta, dayanışma ve yardımlaşma elini uzatmaktalar.

Faşist rejim özellikle gayrimüslimlere yönelik nefret söylemlerinin dozunu arttırmış durumda. Örneğin tüm dünyada Hıristiyanlar 15 Ağustos’u Meryem Ana’nın göğe yükseliş günü olarak kutluyorlar ve o gün çeşitli ayinler düzenliyorlar. Fakat 2010 yılından beri her yıl Sümela Manastırında düzenlenen ayin son yıllarda hedefe konulurken, bu ayinin yapıldığı 15 Ağustos tarihi de “Trabzon’un fetih yıldönümü” olarak kutlanmaya başlandı.

Akdeniz… Geçmişten günümüze nice uygarlık görmüştür Akdeniz. Nice efsaneler, mitler doğurmuş, nice savaşlara tanıklık etmiştir bu sular. Roma döneminde Mare Nostrum adı verilmiştir Akdeniz’e. Kelime anlamı “bizim deniz”dir. İnsanların on binlerce yıldır ufkuna bakarak yeni umutlar düşlediği deniz.Geçmişte kıyısında farklı uygarlıklara, insanlığın farklı gelişim evrelerine tanıklık eden Akdeniz, günümüzde bambaşka facialara tanıklık ediyor. Her gün batan teknelerde boğulan göçmen emekçilerin, çocukların son nefeslerini hissedercesine bakıyoruz Akdeniz kıyılarına.

Rejime karşı “mücadele”yi sandığa gidip oy kullanmaya ve son derece seçmeci konulara daraltılmış bir teşhir faaliyetine indirgeyen burjuva muhalefetin pasifist çizginin dışına çıkmaktan uzak durmasının biricik nedeni kapitalist düzeni koruma kaygısıdır. Mevcut rejime karşı yürütülecek gerçek bir mücadelenin işçi sınıfının düzen sınırlarının ötesine geçmesine zemin hazırlayabileceği korkusu, sağıyla soluyla tüm burjuva muhalefeti ürkütmekte ve bu korku onu sandık ötesi bir mücadeleye girişmekten alıkoymaktadır. Sosyalist hareket açısından ise esas mesele, SSCB’nin çöküşünün ardından yaşanan ideolojik bunalıma ve tasfiyeciliğe paralel olarak legalist/parlamentarist çizginin baskın hale gelmesi ve bunun örgütsel güç kaybını daha da pekiştirmesidir.

Çeşitli evrelerden geçerek iniş çıkışlarla devam eden Ukrayna savaşı uzunca süredir bir tıkanma durumu izlenimi veriyor. Bu son döneme kadar atak evrelerini durulma evreleri takip ediyor, onları da yeniden atak evreleri izliyordu. Ancak sahadaki toprak hâkimiyeti açısından bakılacak olursa Kasım 2022’den bu yana büyük bir değişiklik olmadığı görülüyor. En son Ukrayna güçlerinin bu yaz döneminde başlattıkları taarruz da Ukrayna lehine dişe dokunur toprak kazanımlarına yol açmış değil.

Üzerinden geçen on yıllara rağmen 12 Eylül 1980 askeri faşist darbesinin işçi hareketinde ve sosyalist harekette yarattığı tahribatın izleri hâlâ silinmedi. Türkiye işçi sınıfı, örgütlerini dağıtıp parçalayan, nice canlarını içinden çekip alan, darağaçlarında sallandıran, işkencelerde katleden, sakat bırakan faşist bir diktatörlük döneminin hesabını soramadan bugünlere geldi. Bunca yıl içerisinde 12 Eylül rejimi yavaş yavaş hafızalardan da silinmeye başladı. Toplumun çoğunluğu artık 12 Eylül’ü ve yarattığı travmayı doğrudan yaşamamış insanlardan oluşuyor. Bu durum bu topraklarda zaten yeterince güçlü olmayan demokratik kültürün ve anti-faşist duyarlılığın gelişiminin önünde de bir engel teşkil ederek, günümüzdeki sivil faşist rejimin işini kolaylaştırıyor.

Temmuz ayında Meclis Genel Kurulunda yeni bir infaz düzenlemesi (7456 sayılı kanun) kabul edildi ve Erdoğan tarafından onaylandıktan sonra 15 Temmuzda Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girdi. Bu düzenlemeye göre 31 Temmuz itibarıyla Covid-19 izninde bulunan hükümlülerden denetimli serbestliğe ayrılmalarına 5 yıl veya daha az süre kalanlar tekrar cezaevine dönmeyecek ve kalan süreleri denetimli serbestlik altında infaz edilecek. Ayrıca kapalı cezaevinde bulunan ve cezasının belirli bir süresini bu kurumlarda geçiren “iyi halli” hükümlülerin de üç yıl daha erken açık cezaevine geçmeleri sağlandı.

Maraş merkezli iki büyük depremin üzerinden yedi ay geçerken, bölgede yaşamaya çalışanlar açısından sorunlar çözülmüş değil ve giderek kalıcı bir hal alıyor. Seçim öncesi gerçekleşen bu büyük depremler siyasi iktidarın hiç beklemediği bir olaydı ve ardından alınan tutumlar, yapılan saldırgan açıklamalar, yoğun bir şekilde gerçekleştirilen manipülasyon bombardımanı rejimin nasıl sıkıştığını gösteriyordu. 6 Şubatta gerçekleşen depremlerin ilk üç gününde kılını kıpırdatamayan siyasi iktidar, bir süre sonra seçim sürecini göz önüne alarak göstermelik attığı adımları sanki büyük bir iş başarıyormuş gibi sunmasıyla, televizyon ekranlarından büyük şovlar eşliğinde yardım kampanyalarının gösterilmesi gibi taktiklerle depremin yaralarını sarmaya çalıştığı algısı yaratmaya çabaladı.

Türkiye’de rejimin, sebep olduğu büyük ekonomik ve sosyal sorunlara rağmen emekçilerin çeşitli kesimlerinden destek almaya devam edebildiği ortada. Rejimin bu desteği sağlayabilmesinin ideolojik, sosyal ve siyasal nedenlerini çeşitli yazılarımızda ele aldık. Esasen din istismarına dayanan ideolojisini yaygın ve örgütlü çalışmalarla geniş kitleler nezdinde hâkim kılabilmesi, devlet gücünü totaliter biçimde tek elde toplayarak etkili biçimde kullanması, büyük medya gücüyle yığınların duygu ve düşüncelerini manipüle edebilmesi, muhalif burjuva siyasetin kapsamını, sınırlarını çizebilmesi gibi pek çok faktör bu desteğin alınabilmesini sağlıyor. Bunların yanı sıra rejimin kurduğu “sosyal yardım” mekanizmasının da özellikle en yoksul emekçilerin desteğini sağlayabilmesinde rol oynadığı açıktır.

Lozan Antlaşması 24 Temmuz 2023 itibariyle 100. yılını geride bıraktı. İktidardan nemalanan trol ordusunun son dönemde sürekli ısıtıp önümüze koyduğu gündemlerinden birisi oldu Lozan efsaneleri. İddiaya göre Lozan’ın gizli maddeleri vardı ve antlaşmanın 100. yılı sona erdiğinde bunların hükümsüz olmasıyla tüm dertler de sona erecekti. Yıllardır dış mihrakların Türkiye’nin önüne diktiği engeller 2023’te kalkacak, ülke şahlanıp uçuşa geçecekti.

Kapital’in üçüncü cildi de tıpkı ikinci cilt gibi, Marx tarafından yayına hazırlanmamıştır. Marx’ın ölümüyle birlikte, ardında uzun yılların emeği olan devasa kapsamda değerlendirme ve çözümlemeler elyazması notlar halinde Engels’e miras kalmıştır. Engels işte bu notlardan hareketle ve Marx’ın notlarına fazlaca dokunmadan Kapital’in ikinci ve üçüncü cildini yayına hazırlamıştır. Engels’in üçüncü cilde önsözünde de belirttiği gibi, Marx tarafından yayınlanmak üzere gözden geçirilemeyen elyazmaları, ortalama bir okuyucu için zorluk yaratacak matematiksel açıklamalar ve formüllerle yüklüdür.

Yoksulluk ve yetersiz beslenmeden kaynaklanan sorunlar birkaç ülke ile sınırlı olmayıp dünyanın genelinde hâkimdir. Üstelik gelişmiş kapitalist ülkelerde bu durumun hiç de hafife alınır yanı bulunmuyor. ABD, İngiltere, Fransa gibi muazzam zenginlik düzeyine ulaşmış ülkelere bakıldığında, buralarda işçi ücretleri ve kişi başına düşen milli gelir pek çok ülkedekinden çok daha yüksektir. Ancak bu ülkelerdeki yoksulluk ve yetersiz beslenme oranlarının da dünyanın kalanından çok bir farkı bulunmuyor.

Beyazıt Meydanından bir fotoğraf. Bu fotoğrafı bir gören bir daha unutamaz. Sıra sıra dizilmiş darağaçları, ipte asılı duran beyaz gömlekli bedenler ve boyunlarına asılmış beyaz levhalar. Siyah-beyaz fotoğrafın göstermediği ama insan zihninin tamamladığı, arkada yaşamın belirtisi yemyeşil ağaçlar ve ölümü büyük bir soğukkanlılıkla karşılamış, inandıkları yolda yaşamlarını feda etmiş devrimciler. Tarih 15 Haziran 1915.

Dini inançlar, kendilerini var eden ve her gün yeniden üreten toplumsal nesnel koşullar ortadan kalkmadıkça varlıklarını ve etkilerini sürdürecektir. O halde, hedef tahtasına oturtulması gereken, din, cemaatler veya tarikatlar değil, onları her gün yeniden ve farklı biçimlerde üreten kapitalist sömürü sistemidir. Kapitalist sömürü sistemi yıkıldığında herkes, dilediği dine inanıp ibadet etmekte ya da hiçbir dine inanmamakta özgür olacaktır.