Kapital’in üçüncü cildi de tıpkı ikinci cilt gibi, Marx tarafından yayına hazırlanmamıştır. Marx’ın ölümüyle birlikte, ardında uzun yılların emeği olan devasa kapsamda değerlendirme ve çözümlemeler elyazması notlar halinde Engels’e miras kalmıştır. Engels işte bu notlardan hareketle ve Marx’ın notlarına fazlaca dokunmadan Kapital’in ikinci ve üçüncü cildini yayına hazırlamıştır. Engels’in üçüncü cilde önsözünde de belirttiği gibi, Marx tarafından yayınlanmak üzere gözden geçirilemeyen elyazmaları, ortalama bir okuyucu için zorluk yaratacak matematiksel açıklamalar ve formüllerle yüklüdür.

Yoksulluk ve yetersiz beslenmeden kaynaklanan sorunlar birkaç ülke ile sınırlı olmayıp dünyanın genelinde hâkimdir. Üstelik gelişmiş kapitalist ülkelerde bu durumun hiç de hafife alınır yanı bulunmuyor. ABD, İngiltere, Fransa gibi muazzam zenginlik düzeyine ulaşmış ülkelere bakıldığında, buralarda işçi ücretleri ve kişi başına düşen milli gelir pek çok ülkedekinden çok daha yüksektir. Ancak bu ülkelerdeki yoksulluk ve yetersiz beslenme oranlarının da dünyanın kalanından çok bir farkı bulunmuyor.

Beyazıt Meydanından bir fotoğraf. Bu fotoğrafı bir gören bir daha unutamaz. Sıra sıra dizilmiş darağaçları, ipte asılı duran beyaz gömlekli bedenler ve boyunlarına asılmış beyaz levhalar. Siyah-beyaz fotoğrafın göstermediği ama insan zihninin tamamladığı, arkada yaşamın belirtisi yemyeşil ağaçlar ve ölümü büyük bir soğukkanlılıkla karşılamış, inandıkları yolda yaşamlarını feda etmiş devrimciler. Tarih 15 Haziran 1915.

Dini inançlar, kendilerini var eden ve her gün yeniden üreten toplumsal nesnel koşullar ortadan kalkmadıkça varlıklarını ve etkilerini sürdürecektir. O halde, hedef tahtasına oturtulması gereken, din, cemaatler veya tarikatlar değil, onları her gün yeniden ve farklı biçimlerde üreten kapitalist sömürü sistemidir. Kapitalist sömürü sistemi yıkıldığında herkes, dilediği dine inanıp ibadet etmekte ya da hiçbir dine inanmamakta özgür olacaktır.

İngiltere’deki yüzer kamp örneğinin de gösterdiği gibi sermaye için emekçilerin canı onlara kâr elde ettirmediğinde hiçbir anlam ifade etmiyor. Sermaye emeği istediği yerde istediği zaman ve istediği şekilde sömürmek istiyor. Bu yüzden de aslında emek göçü sermayedarların işine geliyor. Göçün artması yedek işgücü ordusunun büyümesine yol açıyor. İşgücü piyasasındaki rekabet dolayısıyla sermayedarlar piyasadaki en nitelikli işgücünü en ucuza satın almak istiyor.

İşçi sınıfı sermayenin saldırılarına örgütlü olduğu ölçüde karşı koyabilir. Dolayısıyla işçi sınıfının içinde olduğu durumu değiştirecek olan onun örgütlü mücadelesidir. Burada da sendikalara büyük iş düşmektedir. Ancak mevcut durumda sendikaların durumu içler acısıdır. Türk-İş, Hak-İş ve Memur-Sen sendikaları (Türk-İş’in içindeki bazı sendikalar hariç) tamamen iktidarın payandası durumundadır. DİSK ve KESK ise istenilen mücadele çizgisinin uzağındadır.

Hitler faşizmine karşı Fransa’da partizanların destansı direnişinin öncülerinden Ermeni komünist şair Misak Manuşyan’ın Panthéon’a defnedilmesi kararlaştırıldı. Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un imzaladığı kararname ile eşi Meline’yle birlikte anıt mezara defnedilecek olan Manuşyan, Panthéon’daki ilk yabancı direnişçi ve komünist olacak. Peki neydi Misak Manuşyan’ın Meline’yle birlikte sevdalarını katık ettikleri mücadelenin harcı; uğruna sürgün edildikleri, hayatlarını verdikleri kavga?

Kendilerine “Vatanı Koruma Ulusal Konseyi” (CNSP) adını veren cuntacılar “giderek kötüleşen güvenlik durumu ve ülkenin içinden geçtiği sosyo-ekonomik kriz nedeniyle” Bazum’un devrildiğini duyurdular. 28 Temmuzda Muhafız Alayı Komutanı General Abdurrahman Çiyani liderliğinde bir geçiş hükümeti kuruldu. Cunta, Nijer’in Fransa, Nijerya, Togo ve ABD başkentlerinin büyükelçilerinin görevine son verdi.

İşçilerin mücadeleyle kazanılmış haklarından biri olan kıdem tazminatına 6. ayda yapılan tavan arttırımı bilerek ve isteyerek patronların can dostu AKP hükümeti tarafından düşük tutuldu. EYT düzenlemesiyle birlikte milyonlarca işçinin alacağı kıdem tazminatı böylece iktidar eliyle (kanundaki yerini hâlâ korumasına rağmen) fiilen kuşa çevrildi.

Bir üzüm asmasının altında / Sessizce otururken iki insan / “Yukarı bak yavrum” dedi bir baba / “Bak nasıl da sarılacak bir dal arıyor / Öyle ya bulup tutunsa, sarılacak / Sarılsa coşacak, bereketlenecek / Önce yeşillenip, sonra morlanacak / Önce bir verip, sonra bollanacak… / Bir asma dalı filizlenmiş kıvrılıyor / Tutunacak, tutunup sarılacak bir dal arıyor.”“Bir üzüm bağı nasıl oluşur?” / diye düşündü çocuk… / “Salkım salkım, tane tane, renkli renkli / Minik minik, koca koca, / Ekşi, mayhoş, baldan tatlı… / Kolay mıdır koca bağlar yaratmak? / Hasadı alıp, tekrar tekrar üretmek / Bolluk ve bereket hiç kolay olmasa gerek…”Çocuğun hayali, soruları dile geldi / Baktı babanın gözüne, / Devam etti baba sözüne; / “Önce karar vereceksin bir kere / Üzüm bağları yaratmaya

AKP’ye ve diğer rejim bloku partilerine oy veren işçi-emekçi kitleler içinde doğru bir perspektifle ve kalıcı çalışma yapmak, o işçileri sınıf mücadelesi içerisinde kazanıp dönüştürmek zorlu ama elzem bir görevdir. Bundan kaçınırsanız, bunun gereklerinden uzak durursanız, o zorlu sahada tırnakla kazıyarak kök salmazsanız oralar AKP’nin, tarikatların, dini vakıfların vb. cirit alanı olmayı sürdürür. Ve o kitleler ağır geçim sorunları yaşasalar ve hoşnutsuz olsalar bile hâlâ ciddi ölçüde o örgütlü bağlarına sadık kalmaya devam ederler.

Yüz binlerce insanın canını alan, milyonlarcasını perişan eden deprem, iktidara ve yandaşlarına yeni bir rant kapısı oldu. On binlerce insan üstlerine yıkılan evlerinin enkazı altında günlerce kurtarılmayı beklerken yitip gitti. Hayatta kalanlar çadır kentlerde, çok zor koşullarda yaşamaya çalışırken, içinde oturmaya korktukları az ya da çok hasarlı hatta hasarsız evlerine de devletin el koyduğunu öğrendiler. İnsanlar ev veya işyerlerine giremez, buralardan kendi eşyasını çıkaramaz oldu. Depremden sonraki talan depremden beter oldu!

Rejimin yeni dönemi beklendiği gibi ekonomik saldırılara hız verilmesiyle başladı. Emekçilere yutturulmak istenen acı ilacın dozu kat be kat arttırıldı. Emekçiler Temmuzun ilk iki haftasında adeta zam sağanağına tutuldu. Zaten enflasyonun yükseldiği, liranın değer kaybettiği, reel ücretlerin ve alım gücünün eridiği koşullarda ayakta durmaya çalışan emekçileri çok daha zor günler bekliyor. Ancak baştan belirtelim ki saldırılar sadece zamlarla sınırlı değildir. Temmuz sağanağı emekçileri bekleyen karakışın yalnızca habercisidir.

6 ve 9 Ağustos 1945’te ABD Japonya’ya iki atom bombası atarak Hiroşima ve ardından Nagazaki’yi yerle bir etti. O büyük felâketin hayatta kalan az sayıdaki tanıklarından 91 yaşındaki Terumi Tanaka “Hibakuşaların azalmasıyla felâketin unutulmasından korkuyoruz” diyordu. Eskiler, insanın bu unutma hali için “hafıza-i beşer nisyan ile malûldür” derler; yani “insan hafızasının kusuru, unutmasıdır”. Anlaşılan bu gibi büyük kıyımlar dahi unutulabiliyor.