Sudan’da yaklaşık üç yıl önce patlak veren halk isyanı, diktatör Beşir’in tutuklanmasına rağmen ordunun ipleri elinden bırakmadığı, buna karşın kitle inisiyatifinin de tümüyle söndürülemediği inişli çıkışlı bir süreç izleyerek bugünlere gelmişti. Bu süreçte askerlerden ve sivillerden oluşan bir geçici hükümet kurulmuştu. Varılan uzlaşmaya göre ilk 21 ayında askerlerin başkanlık ettiği hükümet 2021 Kasımında sivillere geçecek ve nihayetinde yeni bir anayasayla seçimlere gidilecekti.

Erdoğan’ın Suriye’de yeni bir savaş hamlesini ne ölçüde yapabileceği ve yaparsa bunun ne ölçüde başarılı olacağı ucu açık bir sorudur. İçte ve dışta siyasi konjonktür değişmiştir. Sıkça vurguladığımız gibi rejim bir iniş sürecindedir. Manevra alanları ve başarı olanakları ciddi ölçüde daralmıştır.

Dünyanın her yerinde burjuvazinin düsturu, ciddi bir toplumsal basınç olmadıkça emekçileri sorunlarıyla baş başa bırakmaktır. O ancak karşısında örgütlü ve kitlesel bir güç gördüğünde, toplumsal patlamaların önünü almak üzere tavizler vermeye yanaşır. Bu tavizlerin genişliğini belirleyen de ortaya çıkan hareketin gücüdür kuşkusuz. Şimdi 20. yüzyılın başlarından itibaren işçi sınıfının barınma sorunu karşısında verdiği mücadelelerden bazılarına bakalım.

Ünlü düşünür İbni Haldun’un 700 sene evvel söylediği gibi “Geçmiş, geleceğe suyun suya benzediğinden daha fazla benzer!” İçinden geçtiğimiz moment, geçmişin derslerinin çok daha duru bir şekilde özümsenmesini, tarihin dikkate alınmasını şart koşuyor. Peki, tarihin 1870-1945 arası kesiti bize ne anlatıyor? Burjuva politikacıların ve diplomatların sözde “barış” antlaşmaları imzalamalarıyla emperyalist savaşların son bulmayacağını, bunun ancak yeni iltihaplanmalara ve kangrenleşen sorunlara sebebiyet vereceğini! İşçi sınıfının tarihsel görevinin, yani tüm dünyada kapitalizmi yıkıp yerine kendi iktidarını kurmasının hayati önemini anlatıyor.

Bir yanda devasa bir servet nüfusun %1’inin elinde birikiyor, diğer yandaysa %99 açlıkla ve yoksullukla boğuşuyor. Dünyanın dört bir yanında işçilerin ücretleri sürekli eriyor. Alım gücü ile ücretler arasındaki makas her gün biraz daha açılıyor. Türkiye’deyse işsizliğe ve yoksulluğa derinlemesine yaşayarak tanık oluyoruz. Son yıllarda sömürü düzeni filmlerdeki bomba yüklü tren gibi son sürat felâkete doğru gidiyor.

Bir talan sürüyor ki bir talan / Akıl fikir alacak gibi değil / Gemi öyle bir azıya almış ki alan / Bir saniye bir an duracak gibi değil / Bir gömleğimiz kaldı sırtımızda almadık / Bir de mintanımız içre kuru canımız / Öyle doymaz bir iştahı var ki arsızın / Rahmet okutur yedi sülalesine yavuz hırsızın

Havuz medyası Erdoğan’ın kitabını allayıp pullayarak büyük bir yapıt olarak sunmaya girişirken, muhalif kesimler Erdoğan’ın böyle bir kitap yazacak kapasitesi ve zamanı olmadığını dile getirdi. Esasen kitapta yer alan fikirler ister Erdoğan tarafından kaleme alınsın ister alınmasın, başından beri Türkiye’nin emperyalist heveslerinin ve AKP iktidarının iflas etmiş dış politikasının derlenmesinden ibarettir.

BM Genel Sekreteri Guterres, “milyonlar açken milyarderler zevkine uzaya gidiyor” demiş. BM genel kurulu için ABD’ye giden Erdoğan ise kapağında yazar olarak kendi ismi olan “Daha Adil Bir Dünya Mümkün” kitabını yanında götürmüş ve hızlı bir PR çalışması yapılmış kitap için. Çelişkilerin ve çürümenin alabildiğine yoğunlaştığı bir çağdan geçtiğimizin yeni kanıtları bunlar.

Kapitalizmin tarihsel krizinin gençlik üzerinde doğrudan ve dolaylı birçok etkisi bulunuyor. Sistemin bu kriz vesilesiyle adeta her gün teyit edilen çıkışsızlığı gençliğin de önündeki bir çıkışsızlık biçiminde kendisini gösteriyor. Dünya medyasında birçok kez dile getirildiği gibi modern tarihte ilk kez gençler ebeveynlerinden daha kötü şartlarda yaşıyorlar, daha yoksul, daha güvencesiz, daha geleceksiz bir konumdalar. Bu, kapitalizmin gelişme tarihinde, özellikle işçi sınıfının mücadele sahnesine çıkmasından sonra görülmüş bir şey değildir.

SSCB’nin resmen dağılışının üzerinden 30 yıl geçmişken, sosyalist çevrelerin bu “kazanımlar mitolojisi”ne halen hiç sorgulamadan sahip çıkmaları dogmalara teslim olmanın somut bir göstergesidir. Bu tür değerlendirmelerin yanlışlığı, dün SSCB için olduğu gibi ve hatta çok daha fazlasıyla bugün Küba için de geçerlidirler.

6 yılın ardından hâlâ acılıyız ve öfkeliyiz. Ancak sadece 10 Ekim’in değil tüm katliamların hesabını soracak günleri sabırla dokuyoruz. Elbet bir gün egemenlerin, kapitalist sömürücülerin, savaş tacirlerinin ve cihatçı çetelerin önünü açanların iktidarı son bulacak, tüm gerçekler ortaya çıkacak ve bu katliamın, yaşanan bu haksız savaşın sorumluları hesap vereceklerdir.

Son birkaç yılda hızlanarak artan yoksulluk pandemi koşullarında daha da belirgin hale geldi. İşsizlik daha da yakıcı hale gelirken, temel gıda maddelerine ulaşamayan, market önüne konan çöp konteynırlarından günlük yiyeceklerini çıkaran aileler giderek artmaya başladı. Pazardan sebze ve meyvelerin bile taneyle alınmak istenmesi, artık giderek daha fazla kişinin çocuk bezini taneyle, deterjanı gramla, zeytinyağını bardakla almaya başlaması yoksulluğun boyutlarına işaret ediyor.

Sınıyorlar bizi kardeşlerim / Sınıyorlar / İş yok / Ekmek yok / Gelecek yok / Bizi aşımızla ekmeğimizle sınıyorlar / Bütün kapılar kapandı yüzümüze / Bütün sokaklar çıkmaz / Ha çatladı / Ha çatlayacak sabır taşımızı çatlamaz sanıyorlar / Çatlamaz mı be kardeşim, çatlamaz mı? / Çatlamaz mı be yoldaşım, çatlamaz mı? / Çatlar! / Çatır çatır çatlar hem de!

2022-2024 yıllarını kapsayan Orta Vadeli Program (OVP) 5 Eylülde resmi gazetede yayımlandı. Berat Albayrak’ın bakanlığı döneminde “Yeni Ekonomi Programı” (YEP) adıyla ve adeta şovla açıklanan program bu yıl eski adıyla, OVP olarak ve sessiz sedasız yayımlandı. “Yeni” tanımlamasından vazgeçilmesi, artık alay konusu olan bu adlandırmanın bir karşılığının olmadığının farkına varılmasından mıdır yoksa Albayrak’la özdeşleşen ekonomi politikalarından vazgeçildiği mesajının verilmek istenmesinden midir bilinmez ama yayımlanan programa bakıldığında, kimi rakamlar daha gerçekçi görünse de önceki yıllardan pek de farklı olmadığı görülüyor.